Το ατύχημα έλαβε χώρα στην Πρέβεζα με αποτέλεσμα τον θάνατο ενος λιμενεργάτη. Το κλαρκ μετέφερε σε παρακείμενο χώρο δέματα ξυλείας που απέθετε ένας γερανός εκφορτωνοντας τα απο ενα πλοίο. Προσπαθώντας να αποσπάσει το επάνω απο δύο δέματα ενήργησε κίνηση προς τα εμπρός και από εσφαλμένο χειρισμό χτύπησε με τις άκρες του το επάνω δέμα, το έσπρωξε, με αποτέλεσμα αυτό να καταπέσει και να καταπλακώσει έναν άτυχο λιμενεργάτη που εργαζόταν στην εκφόρτωση των δεμάτων.
Ενώ το Εφετείο είχε δεχτεί οτι το ατυχημα ήταν τροχαίο (προϋποθέσεις του άρθρου681 Κ.Πολ.Δ ( ζημιά απο αυτοκινητο, διάφορα απο σύμβαση ασφάλισης αυτοκινητου)ο Άρειος Πάγος έκρινε οτι η χρήση του κλαρκ ειναι ως εργαλείου, αναίρεσε την απόφαση του Εφετείου και παρέπεμψε την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, συγκροτημένο απο άλλους δικαστές.

Ατύχημα προκληθέν από ανυψωτικό μηχάνημα (κλαρκ)

Απόφ.ΑΠ 504/2012

Προεδρεύων : Σπυρίδων Ζιάκας (κωλυομένου του Αντιπροέδρου Χαράλαμπου Ζώη)

Εισηγητής : Μιλτιάδης Σπυρόπουλος

Μέλη : Βασιλική Θάνου - Χριστοφίλου,Παναγιώτης Ρουμπής - Βασίλειος Λαμπρόπουλος

Δικηγόροι : Ιωάννης Αρνέλλος - Ιωάννης Μπαλασούλης –Γεώργιος Κουτσούπιας

Σχόλια –Παρατηρήσεις

1.1)βλ. σχετικώς και ΑΠ 492/2012 ΕΣυγκΔ2012/299 (και τας υπ΄αυτή σχόλια – παρατηρήσεις και σχετική νομολογία).Απόφ.ΑΠ504/2012

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 294, 295 παρ.1, 297 και 299 ΚΠολΔ, που εφαρμόζονται,σύμφωνα με το άρθρο 573 παρ.1 του ιδίου Κώδικα και στη διαδικασία της δίκης για αναίρεση, προκύπτει ότι παραίτηση του αναιρεσείοντος από το δικόγραφο της αναίρεσης μπορεί να γίνει χωρίς τη συναίνεση του αναιρεσιβλήτου και με προφορική δήλωσή του, πριν από την έναρξη της προφορικής συζήτησης της υπόθεσης, που καταχωρίζεται στα πρακτικά και επιφέρει κατάργηση της δίκης.Επομένως, η παραίτηση της αναιρεσείουσας (ΑΕΕΓΑ Η ΕΘΝΙΚΗ) από το δικόγραφο της υπό κρίση αναίρεσης, ως προς τον έκτο αναιρεσίβλητο (Β. Γ. του Α.), που έγινε με προφορική δήλωση του πληρεξουσίου της δικηγόρου πριν από τη συζήτηση της υπόθεσης και καταχωρήθηκε στα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου, είναι νόμιμη και επιφέρει την κατάργηση της δίκης, ως προς τον ως άνω έκτο αναιρεσίβλητο.

Κατά το άρθρο 2παρ. 1 του ν. 489/1976 "ο κύριος ή κάτοχος αυτοκινήτου που κυκλοφορεί μέσα στην Ελλάδα επί οδού, υποχρεούται να έχει καλύψει με ασφάλιση την εκ τούτου έναντι τρίτων αστική ευθύνη σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος", κατά δε το άρθρο 5 παρ. 1 του ίδιου νόμου "επιφυλασσομένων των διατάξεων του άρθρου 3, απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτου στην Ελλάδα, αν δεν υπάρχει κατά τις διατάξεις του άρθρου 2 ασφαλιστική κάλυψη", ενώ, κατά το άρθρο 10παρ. 1 του ίδιου νόμου, "το πρόσωπο που ζημιώθηκε, έχει από την ασφαλιστική σύμβαση και μέχρι το ποσό αυτής, ιδία αξίωση κατά του ασφαλιστή". Εξάλλου, κατά το άρθρο 4 του ν. ΓπΝ/1911, "δια πάσαν υπό του αυτοκινήτου κατά τη λειτουργίαν του ζημίαν προς τρίτους ενέχεται εις αποζημιώσεις ο τε οδηγός και ο κατά το άρθρο 2 κάτοχος". Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι για τη θεμελίωση ευθύνης με βάση το ν. ΓπΝ/1911, καθώς και για τη θεμελίωση ευθύνης της ασφαλιστικής εταιρείας, σε περίπτωση τροχαίου αυτοκινητικού ατυχήματος, είτε με βάση τον αμέσως πιο πάνω νόμο είτε με βάση το κοινό δίκαιο (αρθρ. 914 επ. ΑΚ) βασική προϋπόθεση είναι ότι το ατύχημα προκαλείται "κατά τη λειτουργία" του αυτοκινήτου. Πάντως δεν αποτελεί ατύχημα κατά τη λειτουργία του αυτοκινήτου αυτό που προέρχεται από μηχάνημα,όπως είναι το περονοφόρο ανυψωτικό μηχάνημα (κλαρκ) κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του ως εργαλείου. Και αυτό γιατί η ζημία δεν συνδέεται με τους ειδικούς τυπικούς κινδύνους του αυτοκινήτου, αφού το προέχον εδώ είναι η λειτουργία του εν λόγω μηχανήματος ως εργαλείου. (ΑΠ 1168/2007).

Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 του ν. 2496/19971 "Ασφαλιστική σύμβαση,τροποποιήσεις της νομοθεσίας για την ιδιωτική ασφάλιση ...", με την ασφαλιστική σύμβαση η ασφαλιστική επιχείρηση (ασφαλιστής) αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει, έναντι ασφαλίστρου, στον συμβαλλόμενο της (λήπτη της ασφάλισης) ή σε τρίτον, παροχή (ασφάλισμα) σε χρήμα ή, εφόσον υπάρχει ειδική συμφωνία, άλλη παροχή σε είδος, όταν επέλθει το περιστατικό από το οποίο συμφωνήθηκε να εξαρτάται η υποχρέωση του (ασφαλιστική περίπτωση), κατά δε τη διάταξη του άρθρου 25 του ίδιου νόμου, η ασφάλιση αστικής ευθύνης περιλαμβάνει τις δαπάνες, που προέρχονται άμεσα από την απόκρουση και ικανοποίηση αξιώσεων τρίτων κατά του λήπτη της ασφάλισης, που γεννήθηκαν από πράξεις ή παραλήψεις του για τις οποίες είχε συμφωνηθεί ασφαλιστική κάλυψη, και, τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 26 παρ. 1 του αυτού νόμου, όταν η ασφάλιση αστικής ευθύνης είναι κατά νόμο υποχρεωτική" ο τρίτος έχει ευθεία αξίωση και πέρα από τα ασφαλιστικό ποσό, μέχρι το όριο για το οποίο η ασφάλιση είναι υποχρεωτική.

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι επί προαιρετικής ασφαλίσεως, όπως είναι αυτή της αστικής ευθύνης για την περίπτωση ατυχήματος κατά τη λειτουργία ενός μηχανήματος ως εργαλείου, ο ζημιωθείς τρίτος δεν έχει ευθεία αξίωση έναντι του ασφαλιστή παρά μόνο κατά του λήπτη της ασφαλίσεως από τις υπαίτιες πράξεις ή παραλείψεις του οποίου γεννήθηκαν οι αξιώσεις του. Ο τρίτος μπορεί να στραφεί κατά του ασφαλιστή μόνο πλαγιαστικώς (ΑΠ 441/2010).

Στην προκειμένη περίπτωση το Εφετείο με την προσβαλλόμενη απόφαση του, όπως από αυτήν προκύπτει, δέχτηκε τα ακόλουθα σχετικά με τις συνθήκες του ένδικου ατυχήματος:Στις 14-6-2005 ο Χ1, σύζυγος στη ζωή της ήδη αποβιωσάσης πρώτης των εναγόντων,πατέρας της δεύτερης και του τρίτου, γιος της τετάρτης, της έκτης και του έβδομου των εναγόντων, λιμενεργάτης στο επάγγελμα και μέλος του σωματείου φορτοεκφορτωτών Λιμένα Πρέβεζας, εργαζόταν στη χερσαία ζώνη φορτοεκφόρτωσης του εμπορικού λιμανιού της Πρέβεζας. Μαζί με άλλους συναδέλφους του, μέλη του ιδίου σωματείου, ξεφόρτωναν δέματα ξυλείας από το πλοίο ___, που ήταν αγκυροβολημένο στον προβλήτα του λιμανιού. Στον ίδιο χώρο υπήρχε και ένας γερανός του Λιμενικού Ταμείου Πρέβεζας. Ο γερανός αυτός κατέβαζε με συρματόσκοινα τα δέματα ξυλείας από το πλοίο και τα εναπόθετε στην προκυμαία. Ο Χ1 μαζί με τους Χ2 και Χ3, έλυναν τα συρματόσχοινα και ακολούθως ο πρώτος των εναγομένων Ψ1 οδηγώντας το αυτοκινούμενο, περονοφόρο, ανυψωτικό μηχάνημα (κλαρκ), με αριθμό πλαισίου..., μετέφερε τα δέματα σε παρακείμενο αποθηκευτικό χώρο. Το εν λόγω όχημα ανήκε κατά κυριότητα στο Λιμενικό Ταμείο Πρέβεζας και είχε παραχωρηθεί κατά χρήση στο σωματείο αντί ανταλλάγματος.

Η παραχώρηση αυτή δεν τελέσθηκε σε συνάρτηση προς την οργάνωση και λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας του Λιμενικού Ταμείου που είναι ν.π.δ.δ. ή εξαιτίας της, αλλά ανάγεται, στην αξιοποίηση της ιδιωτικής του περιουσίας. Δεν έγινε δηλαδή για την εξυπηρέτηση κάποιου δημοσίου σκοπού, αλλά για την εκπλήρωση υποχρεώσεων του σωματείου από συμβάσεις μεταξύ αυτού και ιδιωτών εντολέων για την εκφόρτωση πλοίων. Το εν λόγω όχημα είχε ασφαλιστεί από το Λιμενικό Ταμείο για την έναντι τρίτων εξ ατυχημάτων εκ της κυκλοφορίας του και εκ της λειτουργίας του ως εργαλείου αστική ευθύνη του κυρίου, του κατόχου και του οδηγού - χειριστή του στην τρίτη εναγόμενη και παρεμπιπτόντως ενάγουσα ασφαλιστική εταιρεία. Την ως άνω ημέρα και περί ώρα 9:15' ο ανωτέρω γερανός απέθεσε στην προκυμαία ένα φορτίο, αποτελούμενο από δύο δέματα ξυλείας στοιβαγμένης επάνω σε παλέτες. Τα δέματα αυτά διαχωρίζονταν μεταξύ τους με δύο εγκάρσιες δοκίδες (τάκους). Ο Χ1προσέγγισε το φορτίο και προσπάθησε να απελευθερώσει το ένα από τα συρματόσχοινα του γερανού, που είχε αγκιστρωθεί στο φορτίο. Ο πρώτος εναγόμενος προκειμένου να αποσπάσει το επάνω από τα δύο δέματα για να το μεταφέρει στο χώρο αποθήκευσης ενήργησε κίνηση προς τα εμπρός του περονοφόρου οχήματος και χωρίς να περιμένει την απαγκίστρωση του φορτίου και την απομάκρυνση του Χ1προσπάθησε να εισαγάγει τις περόνες στο διάκενο ανάμεσα στα δύο δέματα. Από εσφαλμένο όμως χειρισμό κτύπησε με τις άκρες τους το επάνω από τα δύο δέματα και το έσπρωξε με αποτέλεσμα να καταπέσει αυτό και να καταπλακώσει τον Χ1.

Ειδικότερα ο ανωτέρω από την πτώση επάνω του του δέματος της ξυλείας βάρους δύο τόνων υπέστη βαρύτατες κακώσεις και πιο συγκεκριμένα καθολικά διπολικά κατάγματα δεξιού ημιθωρακίου, κάταγμα σώματος του Θ3 σπονδύλου, πολλαπλές θλάσεις πνευμόνων,θλάσεις τοιχωμάτων δεξιού κόλπου και προσθέτου τοιχώματος αριστερής κοιλίας της καρδιάς, από τις οποίες ως μόνη ενεργό αιτία επήλθε ο θάνατός του στις28-6-2005 (βλ. ιδία τη μετ' επικλήσεως προσκομιζόμενη υπ' αριθμ. 2232/4-7-2005ιατροδικαστική έκθεση νεκροψίας - νεκροτομής του ιατροδικαστή του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Θ. Β.).

Με βάση τα ως άνω πραγματικά περιστατικά το παραπάνω ατύχημα με τις περιγραφόμενες συνθήκες, που έγινε κατά τη διάρκεια εργασίας του θανόντα, οφείλεται στην αποκλειστική υπαιτιότητα (αμέλεια) α) των δύο πρώτων των εναγομένων. Συγκεκριμένα: Α) ο πρώτος εναγόμενος οδηγούσε - χειριζόταν το ως άνω περονοφόρο όχημα (κλαρκ)χωρίς αυτός να κατέχει άδεια χειριστή μηχανοδηγού, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1του π.δ. 31/1990. Επί πλέον από αμέλεια του και συγκεκριμένα έλλειψη της προσοχής που όφειλε από τις περιστάσεις στην προσπάθεια του να προβεί στη διενέργεια των απαιτούμενων ελιγμών για να μεταφέρει, όπως προαναφέρθηκε, τα δέματα ξυλείας, αφενός μεν παρέλειψε να ζητήσει, όπως όφειλε κατά το άρθρο 64του π.δ. 1073/1981 από τον βάσει του Κανονισμού Εργασίας λιμενεργατών - φορτοεκφορτωτών Πρέβεζας υπεύθυνο εποπτείας και ασφάλειας, Πρόεδρο του σωματείου (δεύτερο εναγόμενο) τον ορισμό έμπειρου προσώπου, που θα τον καθοδηγούσε και θα κατηύθυνε με σήματα τους χειρισμούς και δεν διέκοψε την κίνησή του, ελλείψει τέτοιου προσώπου, με συνέπεια να μην αντιληφθεί τη θέση του Γ. δίπλα στο φορτίο και να προκαλέσει τελικά την καταπλάκωσή του, αφετέρου από κακό χειρισμό δεν τοποθέτησε με ακρίβεια τις περόνες στο διάκενο μεταξύ των δύο δεμάτων ξυλείας,αλλά αντίθετα ώθησε το ένα από αυτά (που βρισκόταν επάνω στο άλλο) με αποτέλεσμα να προκαλέσει την πτώση του επάνω στον Χ1. Αντίθετα αποδείχθηκε ότι αν ενεργούσε με τους ενδεδειγμένους χειρισμούς θα πραγματοποιούσε την εκφόρτωση με ασφάλεια και θα αποφευγόταν η επέλευση του εν λόγω ατυχήματος και ο εντεύθεν θανάσιμος τραυματισμός του Χ1. Περαιτέρω, από την εκτίμηση των προαναφερομένων αποδεικτικών μέσων αποδείχθηκε ότι το ατύχημα έλαβε χώρα κατά την ώρα που το κλαρκ εκινείτο οδηγούμενο από τον πρώτο εναγόμενο.

Συνεπώς συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 681 Κ.Πολ..Δ (ζημιά από αυτοκίνητο,διαφορά από σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου) κ.λ.π. Με την κρίση του αυτή το Εφετείο, το οποίο ακολούθως δέχτηκε ότι οι συγγενείς του θανόντος, συνεπεία του ένδικου ατυχήματος Χ1, έχουν ευθεία από τη σύμβαση ασφαλίσεως αξίωση έναντι της αναιρεσείουσας ασφαλιστικής εταιρείας, την οποία και υποχρέωσε να καταβάλει σ'αυτούς ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, τα αναφερόμενα στην προσβαλλόμενη απόφαση χρηματικά ποσά, παραβίασε τις προαναφερόμενες διατάξεις ουσιαστικού δικαίου, ενόψει του ότι, σύμφωνα με τις ως άνω παραδοχές, το περονοφόρο ανυψωτικό μηχάνημα (κλαρκ) κατά το χρόνο του ατυχήματος δεν εκινείτο ως αυτοκίνητο στη χερσαία ζώνη φορτοεκφορτώσεως του Λιμένα Πρέβεζας, δηλαδή δεν μετέφερε δέματα ξυλείας από το πλοίο για να τα εναποθέσει στην προκυμαία, αλλά λειτουργούσε ως εργαλείο αφού κατά τον ως άνω χρόνο ο οδηγός του επιχειρούσε να ανυψώσει με τις περόνες του κάποιο από τα δέματα ξυλείας που είχε κατεβάσει από το πλοίο ο γερανός και το οποίο εν συνεχεία θα μετέφερε στην προκυμαία.Επομένως, ο πρώτος από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ. λόγος αναιρέσεως,με τον οποίο αποδίδεται στο Εφετείο η σχετική πλημμέλεια, πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος.

Κατ' ακολουθίαν όλων των ανωτέρω, πρέπει να καταργηθεί η δίκη, ως προς τον έκτο αναιρεσίβλητο(___, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, ως προς την αναιρεσείουσα ασφαλιστική εταιρεία, να παραπεμφθεί η υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, του οποίου είναι δυνατή η συγκρότηση από άλλους δικαστές (άρθρο 580παρ.3 ΚΠολΔ) και να καταδικαστούν οι πέντε πρώτοι αναιρεσίβλητοι, που ηττώνται,στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της αναιρεσείουσας (άρθρα 176 και 183ΚΠολΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Καταργεί τη δίκη ως προς τον έκτο αναιρεσίβλητο (____)

Αναιρεί την 414/2009 απόφαση του Εφετείου Ιωαννίνων, ως προς την αναιρεσείουσα ασφαλιστική εταιρεία "Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΕΕΓΑ".

Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές. Και

Καταδικάζει τους πέντε πρώτους αναιρεσιβλήτους στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της αναιρεσείουσας, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ. Κρίθηκε.